Sparkling wine is helemaal terug ‘in’, als het ooit ‘out’ geweest was… Maar ik vind het toch opvallend dat bubbels (sorry als je deze term cringe vindt, ik probeer niet te overdrijven) terug meer in de aandacht komen, en dat vind ik alleen maar goed nieuws. Voor mij nog steeds het perfecte aperitief: licht, verfrissend, opwekkend! Ikzelf mocht de laatste weken ook regelmatig gaan proeven van verschillende soorten sparkling wine, ik geef je graag een overzichtje en leuke weetjes mee voor aan de feesttafel, en uiteraard ook kookinspiratie!
Monument: Piper Heidsieck champagne
Piper Heidsieck & me, we go way back. Toen ik als redactrice voor VTM Koken werkte, ben ik meermaals hun champagnehuis mogen gaan bezoeken, inclusief rondrit in een vintage Citroën DS door de wijnvelden en een Piper Millésime tasting. Héle mooie herinneringen!
Onlangs mocht ik ook een masterclass bij hen volgen, en leerde ik toch ook weer heel wat bij.
Bureau du Champagne
Daarnaast is er ook nog het ‘Bureau du Champagne’, een organisatie die de belangen van de champagneboeren, de wijn zelf en het keurmerk ‘Champagne’ behartigt. Er zijn verschillende afdelingen wereldwijd, en dus ook ééntje voor de Benelux. Het zal als geen verrassing komen dat wij Belgen enthousiaste champagnedrinkers zijn. Tijdens een workshop (gehost door Grégoire Van den Ostende, directeur van Bureau de Champagne Benelux en de sparkling Manon Van Aerschot, inclusief zalig feestdiner), sprokkelde ik ook heel wat leuke champagneweetjes. Ik vat ze samen!
Champagne-weetjes
De regels
Om te beginnen, zoals je waarschijnlijk wel weet, zijn champagnehuizen gebonden aan heel wat regels om hun schuimwijn champagne te mogen noemen. Dit zijn de 3 belangrijkste:
1. De regio: de Champagnestreek natuurlijk, in noord-oost Frankrijk. Enkel in deze streek mag champagne gemaakt worden. Deze regio heeft een kalkbodem (krijt, mergel, zand en zwarte klei), die de eigenschap heeft om overdag op te warmen als de zon erop staat (en dus ook de hitte verzacht), om dan ’s nachts zijn hitte opnieuw af te geven aan de grond. Ideaal! Ook het reliëf (steil en heuvelachtig) en het klimaat bepalen de unieke omstandigheden.
2. De druif: er zijn drie druivensoorten waarmee champagne gemaakt mag worden: Chardonnay, Pinot Noir en Pinot Meunier. Al leerde ik ook bij dat er nog vier druivensoorten zijn die mee geblend kunnen worden: Pinot Blanc, Pinot Gris, Petit Meslier en Arbane, uiteraard ook allemaal geteeld in de Champagnestreek.
3. De rijping: die is onlangs verhoogd van minimum 12 maanden naar 15 maanden. Bij Piper Heidsieck rijpt de champagne zelfs minimum 24 maanden, een Millésime 5 jaar.
Van Bureau du Champagne leer ik ook dat de term ‘champagne’ heel vaak fout gebruikt wordt. Het is enkel het privilege van wijnen die aan bovenstaande regels voldoen. Zelfs de term ‘méthode champenoise’ is uit den boze voor schuimwijnen, dan gebruik je de term ‘méthode traditionelle’. Laat staan dat je bijvoorbeeld ‘champagnebier’ mag zeggen. Er gebeuren best wel wat inbreuken hierop, zij zien erop dat de terminologie correct gebruikt wordt.
Champagne proeven
Champagne proeven, dat doe je in verschillende stadia. Neem dus even de tijd om deze te doorlopen, het draagt allemaal bij aan je ervaring en de appreciatie! Laat ál je zintuigen werken!
- Luisteren: jawel, luisteren! Bureau de Champagne verwoordt het mooi:
We staan er zelden bij stil, maar onze oren gebruiken om een champagne te ontdekken is vaak een leuke oefening… en vol poëzie. De geluidscomponent onderscheidt champagne van andere wijnen, en zeker van stille wijnen! Er zijn veel zintuiglijke prikkels, van het openen van de fles tot het ruisen van de bubbels en het bruisen van het schuim. De branding van de zee, de bladeren van bomen gestreeld door de wind of het geknetter van een open haardvuur …. Het is verbazingwekkend wat het luisteren naar champagne teweeg kan brengen.
Tip: voor een optimaal luistergenot kun je je gasten even blinddoeken, zodat ze ten volle kunnen genieten van dit intense moment. - Kijken: kijk naar de kleur, de ‘doorzichtigheid’ (opacity) en viscositeit. De kleur van champagne kan variëren van geelgroen (typisch voor jonge Blanc de Blancs gemaakt van 100% Chardonnay) tot goudgeel en donkergoud (typisch voor rijpe Pinot Noir druiven). Welke poëtische namen kan je bedenken voor de verschillende kleuren van champagne?
- Geur: welke aroma’s ontwaar je? Fruitig, kruidig, ‘earthy’ en wat is de intensiteit? Hierbij heeft Bureau de Champagne ook weer mooie tips: probeer in het glas de eerste ‘olfactorische informatie’ van je ‘eerste neus’ te verzamelen. Na het ronddraaien van de wijn in het glas zullen diepere, complexere en preciezere aroma’s zich openbaren. Aroma’s van jeugd, rijpheid of volheid, kan je onderscheiden door hun bloemige, fruitige, minerale, plantaardige, banketbakkers-, melkachtige, kruidige of zelfs ‘empireumatische’ tonen.
- Smaak: wat vind je van de smaak? Wat is de structuur (pareling) en aciditeit? Champagne proeven komt in verschillende ‘golven’: eerst ‘ervaar’ je de pareling: is die delicaat of opwekkend? Sowieso een unieke sensatie! Hoe zoet proeft de champagne (dat zegt veel over de dosering: extra brut (heel droog) – brut – sec – demi sec – doux (heel zoet)). De zuurtegraad bepaalt de levendigheid, een heel belangrijk element in het proeven van champagne. Tenslotte is er ook nog de body en complexiteit, iets wat champagne voor mij vaak onderscheidt van andere schuimwijnen.
- Conclusie: die is uiteraard zeer subjectief, deze criteria kan je gebruiken om de champagne te beoordelen:
- B: balance
- L: lenght
- I: Intensity
- C: Complexity
Ben je benieuwd welke soort champagne bij jou past? Op de website van champagne.fr kun je een hele leuke test doen om dat te ontdekken!
Piper Heidsieck Essentiel + recept
Piper Heidsieck heeft een hele grote range aan champagnes, hun vlaggenschip Piper Brut, millésimes (champagne gemaakt met enkel most van druiven van één bepaald (goed!) wijnjaar), roséchampagne en de lijn ‘Essentiel’, die specifiek voor de horeca en gastronomie gemaakt wordt (vaak in samenwerking met (sterren)chefs). Ik ben zeker fan van die laatste. Het zijn ‘extra brut’ champagnes, dit wil zeggen dat er een hele lage ’dosage’ wordt toegevoegd aan de fles (max. 6g/l), dit is zeker en vast een trend in de champagnewereld (door de opwarming van de aarde zijn de druiven zoeter en hebben ze minder extra suiker nodig). Het zorgt voor een citrusfrisse zachte champagne met toch genoeg body. Dit is echt mijn favoriet! Ik heb op basis van deze champagne mijn kerst(voor)gerecht ‘ontworpen’: Coquilles met miso beurre blanc en dille-olie. Fris en boterig, past echt heerlijk bij die toch complexere champagne. Het volledige recept vind je terug op de website van pimenton.be!
Crémant de Loire – Langlois Blanc de Blancs Bio 2020 Extra-Brut
Maar laten we eerlijk zijn: champagne heeft zijn (terechte!) prijskaartje. Ik zou elke dag week champagne drinken, moest ik kunnen. Gelukkig zijn er ook heerlijke, iets betaalbaardere alternatieven. Zoals crémants. Dat zijn sprankelende wijnen uit Frankrijk die volgens de ‘méthode traditionelle’ gemaakt worden, met hun eigen AOC label. De Loire is een gekende regio voor crémants, met de kenmerkende druif Chenin Blanc als ‘hoofdbestanddeel’. En daar waait ook een nieuwe wind, want wijnhuis Langlois uit Saumur brengt als eerste een biologisch gecertifieerde crémant de Loire uit: de Langlois Blanc de Blancs Bio 2020 Extra-Brut. Maison Langlois kwam samen met zijn verdeler Cinoco Wines deze pionierswijn voorstellen bij Bistrot De Pottenbrug in Antwerpen, en ik mocht gaan proeven!
2020 was een bijzonder wijnjaar (herinner je dat zotte zonnige voorjaar tijdens de eerste Coronagolf?), dat maakte dat de druiven voor deze wijn uitzonderlijk vroeg geoogst konden worden. Het heeft de frisheid van de druiven en hun heerlijk fruitige aroma’s bewaard.
“Deze wijnoogst van 2020 luidt de geboorte van een nieuwe cuvée in, altijd een bijzonder moment in het leven van een huis. Bij de ontwikkeling van deze sprankelende ambassadeur van onze ambities op het vlak van kwaliteit en milieu, lieten we ons leiden door onze smaakpapillen. Jaar na jaar, degustatie na degustatie, hebben we de blend verfijnd”, zegt François-Régis de Fougeroux, algemeen directeur van Maison Langlois.
Ik heb de eer om mee aan tafel te zitten met François-Régis de Fougeroux, en hij vertelt over de bijzondere oogst- en verwerkingmethodes: de druiven worden uitsluitend met de hand geoogst; de persing is bijzonder zacht (er is blijkbaar ook een verschil tussen het eerste sap dat uit de druiven komt, die is frisser en ‘crisper’, wist ik niet, zeg maar de ‘extra vierge’ van het druivensap, deze werd gebruikt voor deze wijn). Nadien rijpte de wijn meer dan 3 jaar op latten in historische tufsteenkelder (de minimum vereiste voor crémants is 1 jaar, dus dit is ook weer heel wat langer) en rust dan nog 6 maanden na de dégorgement. Dat resulteert in een frisse sprankelende schuimwijn met een levendige aanzet met een grote spanning en omhullende rondheid, gevolgd door een lange, zilte afdronk die wordt versterkt door toetsen van citrusvruchten (toegegeven, dat stukje haalde ik uit het persbericht, ik zou het niet beter kunnen verwoorden…).
Het werd een heerlijk en verrassend etentje en avond. De Langlois Blanc de Blancs Bio 2020 Extra-Brut werd gepaird met een gegratineerde Gillardeau oester. Daarnaast proefden we ook nog de andere crémants de Loire van Maison Langlois met verschillende heerlijke klassieke gerechten, tot zelfs een stoofpotje van rundswangen met schorseneer, zoete ui een aardappelespuma en wintertruffel waar ‘Langlois Cadence 2017’ tegenover stond, een gewaagde keuze maar de schuimwijn hield perfect stand bij de uitgesproken, ‘stevige’ smaken van het gerecht. Het bewijst eens te meer dat schuimwijn niet enkel bij het aperitief hoort!
De Langlois Blanc de Blancs Bio 2020 Extra-Brut is te koop bij Cinoco Wines en de betere speciaalzaak.
Italiaanse bubbels – Baroloco di Pepe
Ik heb het nu uitgebreid over schuimwijnen uit Frankrijk gehad, maar mijn amore voor frizzante gaat zeker ook uit naar Italië! Ik had het afgelopen jaar de eer en het genoegen om te mogen samenwerken met Baroloco di Pepe, een wijnwinkel in Berchem met uitsluitend Italiaanse wijnen. De sympathieke Pieter-Jan (Pepe!) is een echte kenner van Italiaanse wijn en heeft hele mooie referenties, ook van schuimwijnen, die uitstekend op de feesttafel thuishoren. Ik licht enkele favorieten uit:
Prosecco Campagnola – Veneto
100% Glera-druif. Frisse, fruitige prosecco, zeker niet zoet, met mooie pareling en best lange afdronk. Feestelijk, toegankelijk aperitief, ééntje die je altijd in huis zou moeten hebben!
Fabbrica Popnat – Toscane
PopNat is een natuurlijke mousserende wijn, waarbij de fermentatie begint in het vat en eindigt in de fles. Er worden geen sulfieten toegevoegd en de wijn wordt niet gefilterd, geklaard of gedegorgeerd. Dit is absoluut een natuurlijke wijn, zowel eigenzinnig als troebel, wat bijdraagt aan zijn originaliteit. Een prachtige kleur, een verrassende afdronk. Beetje funky, maar niet te extreem, toegankelijk en interessant voor een ‘natuurwijnbeginner/scepticus’ zoals mezelf!
Fodera Metodo Classico – Sicilië
Een schuimwijn uit Sicilië, volgens de ‘méthode traditionelle’, met Grillo-druiven. De hergisting op fles en de rijping op de gisten gedurende minimaal 60 maanden geven hem een grote finesse en elegantie. Ik kreeg deze fles cadeau van PJ en ben zeer benieuwd, voor een speciale gelegenheid dus!
Vettepet – Schuimwijn pet!
Nog een leuk extra’tje: bij Baroloco vind je ook originele klakskes met 2 klinkende glaasjes op of een knallende fles. Leuk cadeau voor de liefhebber (hint hint!)!
Baroloco di Pepe
Boomgaardstraat 220
2018 Antwerpen
Ga zeker eens langs bij Baroloco, je vindt er tal van schitterende Italiaanse wijnen én leuke feest/foodie-cadeautjes. En doe de groetjes van mij aan Pepe!
Dan rest mij je nog een heerlijk eindjaar te wensen. Geniet van een heerlijk glaasje schuimwijn, I know I will. En laat je rijden als je drinkt (looking at you BV’s!). Santé!
Disclaimer: zoals je kon lezen, werd ik uitgenodigd door verschillende wijnhuizen/instanties om te komen proeven. Ik word hier niet voor betaald, ik geef je gewoon graag het relaas van mijn ontdekkingen mee. Officieel valt deze post dus onder de categorie ‘reclame’.
